این روان‌کننده که به سردکردن موتور هم کمک می‌کند، با نام روغن‌موتور شناخته می‌شود. روغن موتور یک مایع غلیظ است که درون محفظه مخصوص روغن موتور ریخته می‌شود و عملکرد صحیح پیشرانه خودرو را تضمین می‌کند. تا اینجای کار همه‌چیز خوب به نظر می‌رسد؛ اما مشکل از جایی آغاز می‌شود که می‌بینیم روغن موتور لزوما به‌صورت صددرصد خالص نیست و ممکن است همراه با خود، ناخالصی‌هایی هم داشته باشد. اینجا است که فیلتر آن به ایفای نقش می‌پردازد. فیلتر روغن موتور که به اختصار به‌عنوان فیلتر روغن شناخته می‌شود، یک صافی عبوری است که در مسیر روغن موتور قرار می‌گیرد و وظیفه اصلی آن، دریافت و جذب ناخالصی‌ها در محدوده‌ای مشخص است.
این قطعه ساختار ساده‌ای دارد. هر فیلتر روغن کاغذی (نمونه رایج در بازار که با نمونه فلزی هم قابل‌تعویض است) شامل چند بخش اصلی است. تمام اجزا درون یک محفظه فلزی قرار می‌گیرند که خود با یک واشر آب‌بندی و قطعه وکیوم فیلتر بسته می‌شود. زیر قطعات یادشده، واشر آب‌بندی فیلتر و صافی کاغذی روغن قرار می‌گیرند.
تمام این مجموعه، روغن ناخالص را از بالا دریافت و تمیز می‌کند. صافی به‌کاررفته در فیلترهای روغن می‌تواند از مواد مختلفی تهیه شود که مرسوم‌ترین نوع آن، کاغذی است. این فیلترها که از جنس سلولوز تهیه می‌شوند، قابلیت جداسازی ذرات ۸ تا ۱۰ میکرونی را دارند. دوام کلی آنها ۵ تا ۶ هزار کیلومتر است.
جنس دیگر فیلترهای مصنوعی به شمار می‌روند که حدودا ۵۰ درصد ذرات ۲۰ تا ۴۰ میکرونی را با خود جذب می‌کنند و قطعا با این توضیحات در هر ۸هزار کیلومتر تعویض می‌شوند. نوع آخر فیلترها هم انواع فلزی هستند که عمری بین ۲ تا ۵ ساله دارند.
در خودروهای بازار به‌طور معمول از دو نوع فیلتر کارتریجی و پیچی استفاده می‌شود. نوع اول شامل المنت تصفیه است که هنگام تعویض، به‌همراه واشر آب‌بندی درون جایگاه مخصوص قرار می‌گیرد؛ توجه کنید باقی اجزای آن بخشی از خودرو محسوب می‌شوند و نیاز به تعویض ندارند. خودروهایی مانند پژو ۲۰۶ از این نوع فیلتر استفاده می‌کنند.
اما فیلتر پیچی برخلاف نوع کارتریجی یک مجموعه به‌هم پیوسته به شمار می‌رود که باید به‌کلی تعویض شود. خودروهایی مانند پژو ۴۰۵ و پراید از این نوع فیلتر روغن استفاده می‌کنند. وجود ناخالصی در روغن باعث تغییر ویسکوزیته یا گرانروی آن می‌شود و همین مساله می‌تواند بر عملکرد صحیح موتور تاثیر مستقیم و آشکاری داشته باشد. از این رو، اطمینان از سلامت فیلتر روغن دوچندان می‌شود. اگر این فیلتر نتواند به‌درستی به ایفای نقش بپردازد، حتما عمر مفید موتور کاهش خواهد یافت.
هر وقت که رنگ روغن موتور به «قهوه‌ای سوخته» نزدیک شد، زمان تعویض فیلتر روغن هم فرارسیده است. البته اگر زمان تعویض روغن موتور شما برابر ۵ تا ۶هزار کیلومتر باشد، می‌توانید فیلتر روغن را هم تعویض کنید. البته سناریوهایی هم وجود دارد که در آنها، فیلتر روغن عملکرد درستی از خود نشان نمی‌دهد. در این صورت، خودرو با روشن کردن چراغ روشن پشت صفحه آمپر، مشکل را به شما گوشزد خواهد کرد. به‌جز هشدار خودرو، با شنیدن صدای سایش فلزی از سمت موتور به‌همراه افت عملکرد کلی آن (مانند کاهش شتاب و حرکت سنگین) هم بهتر است نگاهی به فیلتر روغن خودرو داشته باشید.
توجه کنید این علائم صوتی و فنی جدی هستند و باید حتما پیگیری شوند. برای درک این مساله باید توجه داشته باشید که وظیفه فیلتر، جذب ذرات مزاحم است. به این ترتیب دو فاکتور مهم جذب مناسب و عمر طولانی بسیار مهم هستند.
در میان فیلترهای موجود در بازار، فیلترهای کاغذی سلولوزی بهترین جذب را دارند اما درعین‌حال، کمتر از باقی انواع یادشده عمر می‌کنند. در سوی مقابل فیلترهای فلزی عمر بسیار طولانی دارند اما عملکردشان به‌مراتب ضعیف‌تر از انواع دیگر است. شما هم بسته به اولویت خود می‌توانید از فیلترهای گوناگون استفاده کنید اما توصیه ما، استفاده از نوع متداول است.
