یکی از هزینه های مهمی که شرکت ها ملزم به پرداخت آن به دولت هستند، مالیات است. شرکت هایی که وضعیت مالی مطلوبی دارند، معمولا مشکلی در پرداخت مالیات ندارند. با این حال، در مواردی که شرکت ها به دلیل سوء مدیریت یا عملکرد ضعیف در وضعیت زیان دهی قرار می گیرند، ممکن است همچنان مشمول پرداخت مالیات باشند.
قوانین و مقررات خاصی برای مالیات شرکت های زیان ده تدوین شده است که آگاهی مدیران از این قوانین امری ضروری محسوب می‌شود. عدم آشنایی با این مقررات می‌تواند منجر به عدم پذیرش هزینه های شرکت از سوی سازمان امور مالیاتی و در نتیجه، الزام به پرداخت مالیات شود.
در این گزارش، ابتدا به تعریف زیان دهی شرکت و مفهوم آن پرداخته می شود. سپس نحوه تعیین مالیات شرکت های زیان ده مورد بررسی قرار می‌گیرد. همچنین در ادامه، شرایط و مقررات مرتبط با مالیات شرکت های زیان ده و نحوه محاسبه مالیات شرکت هایی که در آستانه انحلال یا ورشکستگی قرار دارند، تشریح می شود.با گسترش نیوز همراه باشید.
شرکت های زیان ده کدام اند؟
زمانی که در یک شرکت، هزینه ها از درآمد پیشی بگیرد، آن شرکت در وضعیت زیان دهی قرار می‌گیرد. در چنین شرایطی، روند افزایش هزینه ها ادامه می‌یابد، در حالی که درآمد شرکت به طور مداوم کاهش می‌یابد. زیان دهی شرکت ها می‌تواند دلایل متعددی داشته باشد، از جمله مدیریت مالی نامناسب، عدم رعایت قوانین و مقررات، نظارت ناکافی، و استفاده نکردن از فناوری‌های نوین و پیشرفته.
زیان ده بودن یک شرکت می‌تواند پیامدهای جدی و گاهی جبران ناپذیری داشته باشد. یکی از مهم‌ترین این پیامدها، احتمال انحلال شرکت است. در همین راستا، ماده ۱۴۱ قانون تجارت مقرر می‌دارد:
«اگر بر اثر زیان های وارده، حداقل نصف سرمایه شرکت از میان برود، هیئت مدیره موظف است بلافاصله مجمع عمومی فوق‌العاده صاحبان سهام را دعوت کند تا درباره انحلال یا ادامه فعالیت شرکت تصمیم‌گیری شود.
اگر مجمع عمومی رأی به انحلال شرکت ندهد، باید در همان جلسه و با رعایت مقررات ماده ۶ این قانون، سرمایه شرکت به میزان سرمایه موجود کاهش یابد. در صورتی که هیئت مدیره اقدام به دعوت مجمع نکند یا مجمع تشکیل شده نتواند تصمیم گیری لازم را انجام دهد، هر ذی نفع می‌تواند درخواست انحلال شرکت را به دادگاه صلاحیت‌دار ارائه کند.»
به عنوان مثال، اگر سرمایه اولیه یک شرکت ۵۰۰ میلیون تومان باشد و به دلیل زیان های وارده بیش از ۲۵۰ میلیون تومان از آن کاهش یابد، هیئت مدیره موظف است که مجمع عمومی فوق‌العاده‌ای را برگزار کند. در این جلسه، تصمیم‌گیری درباره ادامه فعالیت های شرکت یا انحلال آن صورت می‌گیرد. اگر هیئت مدیره به این وظیفه خود عمل نکند یا مجمع نتواند به تصمیم گیری بپردازد، هر ذی نفع می تواند از دادگاه درخواست انحلال شرکت را نماید.
مالیات شرکت های زیان ده چگونه تعیین می شود؟
برخی افراد ممکن است تصور کنند که شرکت های زیان ده هیچ الزامی به پرداخت مالیات ندارند، اما در واقع، این گونه شرکت ها نیز تحت شرایط خاصی مکلف به پرداخت مالیات هستند. به همین دلیل، آشنایی با نحوه تعیین مالیات شرکت‌های زیان ده از اهمیت ویژه ای برخوردار است.
طبق قوانین مالیاتی، شرکت های زیان ده موظف اند درآمد خود را مشخص کرده و اظهارنامه مالیاتی را تکمیل و به سازمان امور مالیاتی ارائه کنند. در این فرآیند، اسناد و مدارک شرکت را بررسی می شود. اگر سازمان امور مالیاتی زیان ده بودن شرکت را تأیید کند، مالیات تا زمانی که شرکت به درآمد و سود برسد و زیان های سال های قبل از سود سال های آتی کسر شود، دریافت نخواهد شد. اما در صورتی که هزینه ها و زیان ها از سوی سازمان مالیاتی تأیید نشوند، شرکت موظف به پرداخت مالیات خواهد بود.
این رویکرد نه تنها به نفع سازمان مالیاتی بلکه به سود شرکت نیز خواهد بود، چرا که با نظارت و برنامه‌ریزی مؤثر، مسیر فعالیت اقتصادی شرکت به سمت پایداری و سوددهی هدایت می‌شود.
زیان قابل قبول و تایید شده مالیاتی
ماده ۱۴۷ قانون مالیات‌های مستقیم در خصوص زیان‌ها و هزینه‌های قابل قبول مالیاتی بیان می‌کند:
«هزینه‌های قابل قبول برای تعیین درآمد مشمول مالیات، مطابق مقررات این قانون، عبارت‌اند از هزینه‌هایی که در حدود متعارف، مبتنی بر اسناد و مدارک بوده و صرفاً مربوط به کسب درآمد مؤسسه در دوره مالی مربوطه باشد، با رعایت حدنصاب‌های تعیین‌شده.
در صورتی که هزینه‌ای در این قانون پیش‌بینی نشده یا بیش از حد نصاب های مقرر باشد، اما پرداخت آن بر اساس قانون یا مصوبه هیئت وزیران انجام شده باشد، این هزینه نیز قابل قبول خواهد بود.»
بنابراین، برای آنکه زیان یا هزینه‌های یک شرکت مورد تأیید سازمان امور مالیاتی قرار گیرد، رعایت چند شرط الزامی است:
۱. ارائه اسناد و مدارک: شرکت باید مدارکی ارائه کند که نشان دهد هزینه‌ها مربوط به خود شرکت بوده و در دوره مالی مشخصی انجام شده است.
۲. پرداخت از طریق سامانه بانکی: پذیرش هزینه‌هایی که به صورت نقدی یا معامله پایاپای انجام نشده و مبلغ آنها بیش از ۵۰,۰۰۰,۰۰۰ ریال است، مشروط به پرداخت یا تسویه از طریق سیستم بانکی خواهد بود.
همچنین، مطابق ماده ۱۴۸ قانون مالیات‌های مستقیم، هزینه‌هایی که شامل موارد زیر باشد، به عنوان هزینه‌های قابل قبول مالیاتی تلقی شده و زیان‌ده بودن شرکت از سوی سازمان امور مالیاتی تأیید خواهد شد:
- خرید مواد مصرفی مرتبط با کالا و خدمات فروخته‌شده شرکت.
- پرداخت حقوق کارکنان، بازنشستگان و هزینه‌های بهداشتی و درمانی.
- وجوه پرداختی بابت بیمه‌های بهداشتی، عمر و حوادث ناشی از کارکنان.
- هزینه معادل یک ماه آخرین حقوق و دستمزد، تعدیل حقوق سنوات قبل، و مبالغ مرتبط با تأمین حقوق بازنشستگی، وظیفه، مزایای پایان خدمت، خسارت اخراج و بازخرید کارکنان.
رعایت این الزامات نه تنها موجب تأیید هزینه‌ها و زیان شرکت از سوی سازمان امور مالیاتی می‌شود، بلکه به شرکت‌ها کمک می‌کند تا مدیریت بهتری بر امور مالی و هزینه‌های خود داشته باشند و از بروز مشکلات مالیاتی در آینده جلوگیری کنند.
نحوه محاسبه مالیات شرکت های در آستانه انحلال و ورشکستگی
در ابتدا باید تفاوت میان انحلال و ورشکستگی شرکت‌ها مشخص شود. انحلال شرکت بر اساس حکم دادگاه انجام می‌شود و پس از صدور این حکم، شرکت به‌طور قطعی اجازه ادامه فعالیت نخواهد داشت. از سوی دیگر، ورشکستگی شرکت نیز نیازمند حکم دادگاه است، اما به معنای پایان فعالیت شرکت نیست و تنها نشان‌دهنده ناتوانی موقت شرکت در پرداخت بدهی‌های خود است. این موضوع وجه تمایز اصلی میان انحلال و ورشکستگی به شمار می‌آید.
مالیات شرکت‌های در حال انحلال
«نحوه محاسبه مالیات برای شرکت‌های منحل‌شده در ماده ۱۱۵ قانون مالیات‌های مستقیم بدین صورت است که ماخذ محاسبه مالیات آخرین دوره عملیات اشخاص حقوقی که منحل می‌شوند، ارزش دارایی شخص حقوقی است منهای بدهی‌ها، سرمایه پرداخت‌شده، اندوخته‌ها و مانده سودهایی که مالیات آن قبلاً پرداخت شده است.»
مالیات شرکت‌های ورشکسته
«ماده ۱۹۸ قانون مالیات های مستقیم در مورد شرکت ه ای ورشکسته مقرر می دارد که در شرکت های منحل شده، مدیران تصفیه اشخاص حقوقی و در سایر شرکت ها، مدیران اشخاص حقوقی غیردولتی به‌صورت جمعی یا فردی نسبت به پرداخت مالیات بر درآمد اشخاص حقوقی و مالیات‌هایی که اشخاص حقوقی مکلف به کسر، وصول یا ایصال آنها بوده اند، مسئولیت تضامنی دارند. این مسئولیت مانع از مراجعه ضامنان به شخص حقوقی نخواهد بود.»
امیر خیرخواهان
