این روزها بسیاری این احتمال را می‌دهند که در صورت به‌نتیجه رسیدن مذاکرات، سرمایه‌گذاری خارجی در کشور اوج خواهد گرفت. سرمایه‌گذاری خارجی در صنعت‌خودرو در دهه‌های گذشته نیز وجود داشته؛ اما به‌دلایل مختلف موفق نبوده است. در واقع به‌دلیل ساختار دولتی صنعت‌خودرو در ایران، سرمایه‌گذاران همواره مجبور بوده‌اند تابع سیاست‌ها و دستورات دولتی باشند؛ درنتیجه عوامل داخلی و خارجی زیادی دست به‌دست هم داد تا به‌نقطه‌ای برسیم که حالا خودروسازی ایران از فهرست سرمایه‌گذاران خارجی خارج شود.
اما صنعت‌خودرو ایران در شرایط فعلی بیش از هر زمان دیگری نیازمند جذب سرمایه، به‌ویژه از مسیر سرمایه‌گذاری خارجی است؛ رویکردی که سال‌هاست در کشورهای در حال توسعه به‌یکی از ارکان اصلی رشد و نوسازی خودروسازی بدل شده است. با این حال نبود مشارکت‌های بین‌المللی سبب شده است خودروسازی در ایران از قطار فناوری جهانی جا بماند و جایگاه چندانی در زنجیره ارزش جهانی برای خود نبیند.
با شروع مذاکرات اخیر، موضوع جذب سرمایه‌گذاری خارجی در صنعت‌خودرو به‌یکی از مهم‌ترین بحث‌های اقتصادی تبدیل شده است. هرچند نمی‌توان به‌سرعت منتظر تغییرات بنیادین در این صنعت بود، اما چالش‌های متعددی پیش روی جذب سرمایه‌گذاری خارجی در صنعت‌خودرو ایران وجود دارد که باید به‌دقت مورد ارزیابی قرار گیرد.
واقعیت این است که هرگاه پنجره‌ای برای ورود سرمایه‌گذاران خارجی در صنعت‌خودرو گشوده شده، هم‌زمان دیواری نامرئی اما مستحکم در برابر آن قد علم کرده است.
یکی از چالش‌های جدی در مسیر جذب سرمایه‌گذاری خارجی، ساختار صنعت‌خودرو ایران است که با دخالت‌های دولت مواجه است. این موضوع ثبات لازم را برای تصمیم‌گیری‌های بلندمدت از بین برده است. این درحالی است که سرمایه‌گذاران خارجی به‌دنبال شراکت با بنگاه‌هایی هستند که استقلال تصمیم‌گیری داشته و آینده آنها قابل پیش‌بینی باشد.
از طرف دیگر، قوانین و مقررات داخلی حاکم بر سرمایه‌گذاری خارجی نیز همچنان با محدودیت‌هایی همراه است. رتبه ایران در شاخص‌های جهانی مربوط به‌سهولت کسب و کار، همچنان در جایگاه مطلوبی قرار ندارد. بوروکراسی‌های پیچیده، تعدد مراکز تصمیم‌گیری و زمان‌بر بودن فرآیندهای اداری، برای سرمایه‌گذاران خارجی که به محیط‌های پویا و کارآمد عادت دارند، چالشی جدی به‌شمار می‌رود.
بخش مهمی از موانع جذب سرمایه‌گذاری خارجی نه در تحریم‌ها، بلکه در موانع داخلی نهفته است. سرمایه‌گذار خارجی به‌دنبال ثبات رویه، شفافیت و قابلیت پیش‌بینی محیط کسب‌وکار است. سرمایه‌گذاران خارجی نه از نبود فرصت در بازار ایران، بلکه نگران بی‌ثباتی، عدم‌شفافیت و مقاومت‌های پنهان هستند.
تجربه ناموفق همکاری‌های پیشین با خودروسازان خارجی، چالش دیگری در مسیر جذب سرمایه خارجی است. خروج شرکت‌هایی مانند رنو، پژو و سیتروئن از ایران پس از بازگشت تحریم‌ها در سال ۹۷، نه‌تنها به تولید خودرو در ایران آسیب وارد کرد، بلکه سبب شکل‌گیری بی‌اعتمادی متقابلی بین شرکای خارجی و داخلی خودروسازی در کشورمان شد. خودروسازان خارجی نگران تکرار این تجربه و از دست دادن سرمایه خود هستند. اما با وجود تمام این چالش‌ها، فرصت‌های قابل‌توجهی نیز برای بهبود جذب سرمایه‌گذاری خارجی در صنعت‌خودرو ایران وجود دارد.
ارزانی مونتاژی‌ها در بازار
خودروهای داخلی روز گذشته افت بهای ۲ تا ۳۰ میلیون‌تومانی را تجربه کردند. جایی که شاهین اتومات پلاس (۱۴۰۴) با ۳۰ میلیون‌تومان کاهش یک‌میلیارد و ۲۸۰ میلیون‌تومان، تارا اتومات V۴ (۱۴۰۴) با ۲۹ میلیون‌تومان کاهش یک‌میلیارد و ۱۵۸ میلیون‌تومان، پژو ۲۰۷ پانوراما ارتقا یافته (۱۴۰۴) با ۲۳ میلیون‌تومان کاهش ۹۴۴ میلیون‌تومان، دنا پلاس توربو ۶ دنده (۸۵ گانه) (۱۴۰۴) با ۲۱ میلیون‌تومان کاهش ۹۹۸ میلیون‌تومان، شاهین اتومات (۱۴۰۴) با ۲۰ میلیون‌تومان کاهش ۹۹۵ میلیون‌تومان و دنا پلاس (۵ دنده) (۱۴۰۴) با ۱۵ میلیون‌تومان کاهش ۹۲۰ میلیون‌تومان قیمت‌گذاری شدند.
همچنین در میان خودروهای مونتاژی شاهد افت بهای ۵ تا ۵۰ میلیون‌تومانی بودیم. جایی که قیمت دیگنیتی پرستیژ (۱۴۰۴) با ۵۰ میلیون‌تومان کاهش به ۲ میلیارد و ۸۵۰ میلیون‌تومان، هایما S۷ پرو (۱۴۰۴) با ۳۰ میلیون‌تومان کاهش به ۲ میلیارد و ۳۰ میلیون‌تومان، هایما S۵ (۱۴۰۴) با ۲۵ میلیون‌تومان کاهش به یک‌میلیارد و ۶۱۰ میلیون‌تومان، کی‌ام‌سی X۵ (۱۴۰۴) با ۲۰ میلیون‌تومان کاهش به ۲ میلیارد و ۷۰ میلیون‌تومان، فونیکس FX پریمیوم (۱۴۰۳) با ۱۵ میلیون‌تومان کاهش به ۲ میلیارد و ۱۲۵ میلیون‌تومان، کی‌ام‌سی J۷ (۱۴۰۴) با ۱۰ میلیون‌تومان کاهش به ۲ میلیارد و ۳۵ میلیون‌تومان و کی‌ام‌سی T۹ (۱۴۰۳) با ۵ میلیون‌تومان کاهش به ۲ میلیارد و ۸۳۰ میلیون‌تومان رسید.
از طرفی در میان خودروهای وارداتی شاهد رشد بهای ۵۰ میلیون‌تومانی بودیم. جایی که ارزش کیا K۵ توربو (۲۰۲۴) با ۵۰ میلیون‌تومان افزایش به ۶ میلیارد و ۲۰۰ میلیون‌تومان، تویوتا لوین هیبرید (۲۰۲۴) با ۵۰ میلیون‌تومان افزایش به ۳ میلیارد و ۲۵۰ میلیون‌تومان، نیسان سیلفی E-Power مکس ادیشن (۲۰۲۴) با ۵۰ میلیون‌تومان افزایش به ۴ میلیارد و ۲۵۰ میلیون‌تومان و ونوسیا D۶۰ پلاس (۲۰۲۳) با ۵۰ میلیون‌تومان افزایش به ۲ میلیارد و ۵۰۰ میلیون‌تومان رسید.